مالیات نقش مهمی در تأمین منابع مالی دولت‌ و ارائه خدمات باکیفیت آن‌ ایفا می‌کند؛ به همین دلیل است که قوانین و نظام مالیاتی دقیقی برای آن ایجاد شده است و عدم پرداخت مالیات، با جریمه همراه می‌شود.

تعداد زیادی از جرائم مالیاتی وجود دارد و هر جریمه هم نرخ متفاوتی دارد؛ برای همین تصمیم گرفتیم تا مجموعه‌ی کاملی از جرائم مالیاتی برایتان گردآوری کنیم.

 

منظور از جرایم مالیاتی چیست؟

اگر اطلاعات مالی خود را به‌موقع و به‌درستی به اداره مالیات تحویل ندهید و یا مالیات خودتان را پرداخت نکنید، باید جریمه بدهید. منظور از جرایم مالیاتی فهرستی از تکالیف انجام‌نشده‌ی مودی مالیاتی (شخصی که باید مالیات بدهد) است که عواقبی را به دنبال دارد.

این جریمه‌ها برای حفظ عدالت اجتماعی و تأمین منابع مالی دولت بسیار مهم هستند.

 

لیست جرایم مالیاتی ۱۴۰۲

جریمه‌های مالیاتی بر اساس اشخاص حقیقی و حقوقی تقسیم‌بندی ‌می‌شوند. برخی جریمه‌ها هم برای اشخاص حقیقی هستند و هم برای اشخاص حقوقی (شرکت‌ها). بیایید اول این نوع جریمه‌ها را بررسی کنیم:

1. جریمه عدم پرداخت مالیات در مهلت قانونی

اگر مالیاتتان را در مدت‌زمان مقرر پرداخت نکنید، این جریمه شامل حال شما می‌شود و باید میزان 2.5٪ از مبلغ مالیات به ازای هر ماه تاخیر را به‌عنوان جریمه به اداره مالیات پرداخت کنید.

 

2. جریمه عدم پرداخت مالیات عملکرد (یا مالیات بر درآمد)

شرکت‌ها و افراد باید هر سال میزان سود و زیان خودشان را محاسبه کنند و نتیجه را در قالب مالیات عملکرد در اظهارنامه مالیاتی ارسال کنند. عدم پرداخت مالیات بر عملکرد، جریمه‌ای معادل 2.5٪ به ازای هر ماه تاخیر را به همراه دارد.

 

3. جریمه عدم ارسال اظهارنامه مالیاتی

اگر به هر دلیل اظهارنامه مالیاتی را در زمان مشخص ارسال نکنید، مشمول جریمه غیرقابل‌بخشش معادل با ۳۰٪ مالیات برای اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل و 10٪ مالیات برای اشخاص حقیقی می‌شوید.

 

4. جریمه مالیاتی کتمان درآمد و هزینه‌های غیرواقعی

اگر درآمد خود را به‌صورت کامل و صحیح اعلام نکنید یا هزینه‌های غیرواقعی را در اظهارنامه بنویسید، باید جریمه‌ای معادل ۳۰٪ مالیات برای اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل و 10٪ مالیات برای اشخاص حقیقی را پرداخت کنید.

 

5. جریمه عدم پرداخت مالیات قطعی

پس از اینکه اظهارنامه مالیاتی را تحویل می‌دهید یک برگه تشخیص مالیاتی برایتان ابلاغ می‌شود که تا 30 روز می‌توانید نسبت به آن اعتراض کنید. این اعتراض در نهایت در هیات اختلاف مالیاتی بررسی می‌شود و رای صادره از سمت آن‌ها، به‌عنوان میزان مالیات قطعی شما در نظر گرفته می‌شود. (اگر طی 30 روز اعتراض نکنید، مبلغ اولیه به‌عنوان مبلغ مالیات قطعی ثبت می‌شود.) اگر این مبلغ مشخص‌شده را پرداخت نکنید، ممنوع‌الخروج می‌شوید، حساب‌هایتان مسدود می‌شود و باید درصدی از مبلغ مالیات را به‌عنوان جریمه پرداخت کنید.

 

6. عدم ارسال اظهارنامه مالیات بر ارث و عدم پرداخت مالیات بر ارث

اگر شخصی فوت می‌کند، وارثان باید این اظهارنامه مالیاتی را ارسال کنند. تا قبل از سال 1395، وارثین فقط تا یک سال بعد از فوت فرصت داشتند تا این اظهارنامه را ارسال کنند؛ ولی بعد از این تاریخ، محدودیت زمانی و در نتیجه جریمه مالیاتی آن حذف شد.

البته درصورتی‌که اظهارنامه مالیات بر ارث را تحویل دهید و گواهی انحصار وراثت را دریافت کنید، ولی اقدامی برای پرداخت مالیات انجام ندهید، به ازای هر ماه تأخیر باید 2.5٪ مبلغ مالیات را به‌عنوان جریمه پرداخت کنید.

 

7. جرایم عدم پرداخت مالیات تکلیفی

این مالیات بخشی از مالیات بر درآمد اشخاص است؛ ولی مودی وظیفه‌ی پرداخت آن را ندارد. اگر کارمند یک شرکت باشید یا به‌صورت پروژه‌ای با شرکت کار کنید، کارفرما موظف است که مبلغ مالیات را از وجه پرداختی به شما کم کرده و به سازمان امور مالیاتی بپردازد. جریمه عدم پرداخت مالیات تکلیفی معادل 10٪ مالیات پرداخت‌نشده در موعد مقرر و 2.5٪ مالیات به ازای هر ماه تأخیر است.

 

8. عدم ارسال اظهارنامه مالیات ‌بر درآمد اجاره

اگر ملکی را اجاره داده‌اید و از آن درآمد کسب می‌کنید، مشمول این نوع از مالیات می‌شوید. در صورت عدم ارسال اظهارنامه مالیاتی مربوط به این موضوع در مهلت مقرر، باید 10٪ از مبلغ مالیات را به‌عنوان جریمه بپردازید. این جریمه قابل بخشش نیست و باید به طور کامل پرداخت شود.

 

 

لیست جرایم مالیاتی اشخاص حقوقی

شرکت‌هایی که ‌به‌عنوان اشخاص حقوقی به ثبت رسیده است، تکالیف مالیاتی متعددی دارند؛ حتی اگر هیچ فعالیت و درآمدی طی یک دوره مالیاتی نداشته باشند. برخی از این جریمه‌ها را که با اشخاص حقوقی مشترک بودند، در بالا بررسی کردیم. بیایید جزئیات سایر جرایم مالیاتی اشخاص حقوقی را بیشتر بررسی کنیم:

 

9. جریمه عدم تسلیم ترازنامه و صورت سود و زیان

منظور از ترازنامه، گزارش مجموع دارایی‌ها و بدهی‌های شرکت در یک سال مالیاتی است. اگر این مدارک را به سازمان امور مالیاتی تحویل ندهید، باید ۲۰٪ از مالیاتی که برایتان محاسبه می‌شود را به‌عنوان جریمه بپردازید.

 

10. عدم ارسال لیست دریافت‌کنندگان حقوق در مهلت قانونی

اگر لیست کارمندان و حقوقشان را به‌موقع تحویل ندهید، باید 2٪ از حقوق پرداختی را به‌عنوان جریمه به ادامه مالیات بدهید.

 

 

11. عدم ارسال فهرست قراردادهای پیمانکاری و معاملات فصلی

اگر این گزارش را ارسال نکنید، باید 1٪ از مبلغ کل قرارداد را به‌عنوان جریمه به سازمان امور مالیاتی بپردازید.

 

12. عدم صدور صورت‌حساب الکترونیکی

در این صورت باید 10٪ از مجموع مبلغ فروش انجام شده بدون صورتحساب یا مبلغ 2 میلیون تومان را به اداره مالیات بپردازید. نحوه انتخاب بین دو جریمه هم بر اساس مبلغِ بالاتر است؛ یعنی اگر 10٪ مجموع فروشتان از 2 میلیون تومان بیشتر شود، آن را به‌عنوان جریمه پرداخت می‌کنید و اگر کمتر باشد، باید 2 میلیون تومان بدهید.

 

13. عدم پرداخت مالیات حقوق

اگر مالیات حقوق کارمندان و کارگران را به‌موقع پرداخت نکنید، باید 10٪ از این مبلغ به علاوه 2.5٪ مبلغ به ازای هر ماه تاخیر را پرداخت کنید.

 

14. عدم ارائه اسناد و مدارک

اگر اسناد و مدارک لازم را به اداره مالیات تحویل ندهید، 25٪ از مالیات به‌عنوان جریمه به مبلغ مالیات شما اضافه می‌شود.

 

15. عدم پلمب دفاتر قانونی

یکی از وظایف اشخاص حقوقی این است که دفاتر تجاری و مالیاتی خود را هر ساله پلمب کنند. یعنی باید این تمام صفحات این دفاتر را شماره‌گذاری کرده، مهر اداره ثبت شرکت‌ها را برای دفاتر بگیرند و شماره ثبت شرکت را در آن درج کنند. اگر دفاتر قانونی خود را پلمب نکنید، 20٪ از مبغ مالیات را به‌عنوان جریمه پرداخت خواهید کرد. و اگر دفاتر شما رد شود، میزان جریمه به 10٪ کاهش پیدا می‌کند.

 

16. جریمه مالیات بر ارزش افزوده (افراد حقیقی و حقوقی)

مشمولین نظام مالیاتی ارزش‌افزوده باید تکالیف مشخصی را انجام دهند وگرنه مشمول جریمه مالیاتی می‌شوند. این جرائم مالیاتی شامل موارد زیر است:

• جریمه عدم ارسال مالیات بر ارزش‌افزوده در اظهارنامه مالیاتی: 50% مالیات مربوط به فصل
• جریمه عدم ثبت‌نام به‌موقع در نظام ارزش‌افزوده: 75% مالیات متعلقه
• جریمه عدم درج اطلاعات طرف معامله در صورت‌حساب: اگر اطلاعات طرف معامله را در صورت‌حساب خود درست وارد نکنید و یا از کد اقتصادی دیگران به‌صورت نادرست استفاده کنید، معادل ۲۵% مقدار مالیات جریمه خواهید شد.
• جریمه عدم ارائه دفاتر یا اسناد و مدارک به مأمورین رسیدگی‌کننده ارزش‌افزوده: ۲۵% از مبلغ مالیات (اگر هم دفاتر ارائه نشود و هم اسناد و مدارک، جریمه معادل ۵۰% مالیات خواهد بود)

به‌جز مورد اول، سایر جرائم مربوط به مالیات ارزش افزوده قابل بخشودگی هستند؛ ولی برای بخشودگی، باید ابتدا مبالغ اصلی مالیاتی را پرداخت کرده و سپس درخواست بخشودگی را به سازمان امور مالیاتی ارائه دهید.

 

17. عدم ارسال اظهارنامه مالیاتی برای شرکت‌های منحل شده

اگر مدیران یک شرکت بخواهند آن را منحل کنند، باید اظهارنامه مالیاتی این موضوع را ارسال کنند. اگر اظهارنامه ارسال نشود، مدیران شرکت باید 2٪ سرمایه را به‌عنوان جریمه به اداره مالیات بپردازند. رد شدن اظهارنامه به دلیل عدم تطابق با واقعیت هم 1٪ سرمایه شرکت به‌عنوان جریمه را به دنبال دارد.

 

جرایم مالیاتی قابل بخشش و جرایم مالیاتی غیر قابل بخشش

در ادامه لیستی از جرایم مالیاتی قابل بخشش و غیرقابل‌بخشش را می‌بینید:

لیست جرائم مالیاتی غیر قابل بخشش

• جریمه عدم تکمیل و ارسال تمام اظهارنامه‌های مالیاتی
• جریمه کتمان درآمد و هزینه‌های غیرواقعی
• جریمه اعلام درآمد غیرواقعی (درصورتی‌که اختلاف آن با درآمد واقعی، بیشتر از 15٪ باشد)
• تبانی کردن با مشتریان در ایجاد ارقام اشتباه داخل فاکتور

لیست جرائم مالیاتی قابل بخشش

هرچه در دسته‌ی جرایم مالیاتی غیرقابل‌بخشش نباشد، در این دسته قرار می‌گیرد. مثلاً این‌ها بخشی از جرایم قابل بخشش هستند:

• جریمه عدم تسلیم فهرست مالیات حقوق و دستمزد
• جریمه عدم صدور صورت‌حساب
• جریمه عدم ارسال صورت معاملات فصلی
• جریمه مالیات بر ارزش افزوده
• جریمه عدم ارسال اسناد و مدارک
• جریمه عدم ارسال فهرست قراردادهای پیمانکاری و معاملات فصلی
• و غیره.

 

چگونگی درخواست برای بخشودگی جرایم مالیاتی

بخشودگی جرایم مالیاتی یک‌روند قانونی است که به طور عمومی به مؤدیان مالیاتی اجازه می‌دهد تا در صورت بروز مشکلات مالی یا عدم امکان پرداخت مالیات به‌موقع، با ارائه مستندات و توضیحات معتبر به سازمان مالیاتی، درخواست بخشودگی مالیاتی کنند.

دولت همه ساله در بازه‌هایی مانند دهه فجر، هفته دولت و غیره برای تشویق بدهکاران مالیاتی به پرداخت مالیات، لیستی از موارد بخشودگی مالیاتی را اعلام می‌کند. در سال جاری هم به دلیل درخواست‌های مکرر و تکریم ارباب‌رجوع، مهلت بخشودگی جرایم مالیاتی حداکثر تا آخر مهرماه ۱۴۰۲ تمدید شد.

 

رویه و شرایط ثبت درخواست بخشودگی جریمه مالیاتی

۱. شرایط بخشودگی: بخشودگی مالیاتی معمولاً فقط در مواردی انجام می‌شود که مؤدیان مالیاتی به دلیل شرایط خارج از اختیارشان، مالیات را پرداخت نکرده باشند. شرایطی مثل مشکلات مالی و اقتصادی یا مواردی مثل زلزله، سیل، و بلایای طبیعی باعث بخشودگی مالیات می‌شوند.

۲. ارائه مستندات: برای درخواست بخشودگی، مؤدی باید مستندات و توضیحات معتبری را برای بررسی شرایط و دلایل عدم انجام تکالیف مالیاتی ارائه کند. این مستندات می‌توانند شامل اطلاعات مالی، اسناد حسابداری و سایر اسناد مرتبط با وضعیت مالی باشد.

۳. تشخیص سوابق مالیاتی: بعد از ارائه مستندات، سازمان امور مالیاتی مدارک را بررسی خواهد کرد. افرادی که سوابق مالیاتی مثبت دارند و به‌موقع مالیات‌ها را پرداخت کرده‌اند، بیشتر مشمول بخشودگی مالیاتی می‌شوند.

۴. توافق بر اساس مشاوره مالیاتی: بهترین حالت این است که یک مشاور یا وکیل مالیاتی را از طرف خودتان به اداره مالیات معرفی کنید. این نماینده‌ها به دلیل سابقه طولانی فعالیت در حوزه مالیاتی و آشنایی با قوانین، می‌توانند توافق را به نفع شما پیش ببرند.

۵. تصویب بخشودگی: سازمان مالیاتی بعد از بررسی درخواست و مستندات مرتبط، یا بخشودگی مالیاتی را اعلام می‌کند و یا درخواست را رد خواهد کرد. در صورت تصویب، معمولاً یک توافقنامه بخشودگی مالیاتی منعقد می‌شود که شرایط را مستند می‌کند.

 

نکات تکمیلی

• اگر ترازنامه و حساب سود و زیان و دفتر و  اسناد کسب‌وکار طی 3 سال متوالی توسط سازمان امور مالیاتی تأیید شود و کسب‌وکار مالیاتش را به‌موقع بپردازد، 5٪ از اصل مالیات سه ساله به‌عنوان پاداش به مودی مالیاتی برگشت داده می‌شود.
• طبق ماده 121، اگر شخصیت حقیقی/حقوقی بتواند اثبات کند که عدم پرداخت مالیات عمدی نبوده است، مشمول بخشیدگی جریمه مالیاتی می‌شود.
• طبق ماده 167، اگر شخصیت حقیقی/حقوقی بتواند اثبات کند که توانایی پرداخت جریمه مالیاتی را ندارد، سازمان امور مالیاتی این مبلغ را برای او قسط‌بندی می‌کند.
• اگر مالیات عملکرد را قبل از تاریخ سررسید پرداخت کنید، 1٪ مبلغ آن کسر خواهد شد.

 

کلام پایانی

انجام به‌موقع تکالیف مالیاتی و پرداخت مالیاتتان، بهترین راه برای مدیریت اصولی کسب‌وکار و کمک به رشد کشور است. درست است که مفاهیم مالیاتی و رویه‌های آن سخت و پیچیده هستند؛ ولی می‌توانید با کمک مشاوره مالیاتی یا حسابدارهای متخصص، این فرایندها را به‌درستی پیش ببرید و از جرایم مالیاتی در امان بمانید.